sajad asbaghi.emba

انواع تحقیق در پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکترا

تحقیق را به صورت هاى مختلفى تقسیم كرده و انواع گوناگونى را براى آن در نظر گرفته اند. مهم ترین تقسیم بندى تحقیق , تقسیم آن به دو نوع بنیادى و كاربـردى است . تحقیق بنیادى به منظور ارائه نظریه هاى جدید علمى و گسترش عـلوم در زمینه هاى مختلف صورت مى پذیرد. این نوع تحقیق با هدف پروراندن نـظـریـه هـاى عـلمى از طریق كشف اصول یا قواعد كلى صورت مى گیرد و به كـاربـرد ایـن یـافـتـه ها در صحنه عمل و واقعیت كمتر توجه مى شود. این نوع تـحـقـیقات معمولا در موقعیت هاى آزمایشگاهى و اغلب بر روى حیوانات انجام مـى شـود. روان شـنـاسـان از جـمـلـه دانشمندانى هستند كه به انجام این نوع تحقیقات بیشتر علاقمند هستند.

تـحـقیقات كاربردى به منظور حل سریع مسائل و مشكلات و اتخاذ تدابیر لازم انـجام مى شود. این نوع تحقیق با استفاده ازیافته هاى تحقیقات بنیادى در صدد حل مشكلات گوناگون بر مى آید. به عبارت دیگر, در تحقیق كاربردى , محقق یافته هاى تحقیق بنیادى را در صحنه عمل مى آزماید, بنابراین , تحقیق كاربردى بر خلاف تحقیق بنیادى كه جنبه نظرى دارد, بیشتر به سمت پدیده هاى واقعى و مـسـایـل عـملى معطوف است و در شرایط غیر آزمایشگاهى و در رویارویى با واقعیات سیاسى آاجتماعى و... انجام مى شود.

بـرخـى دیگر از صاحب نظران , در یك تقسیم بندى كلى , تحقیق را به دوگونه تـحـقـیق تكوینى و تحقیق توسعه اى (تكاملى) تقسیم كرده اند. از این دیدگاه , تحقیق تكوینى به تحقیقى اطلاق مى شود كه در صدد یافتن علت تكوین و ایجاد یك پدیده یا موضوع تحقیق است , ولى تحقیق توسعه اى یا تكاملى , تحقیقى است كه به دنبال فهم فرآیند و مسیرى است كه یك موضوع یا پدیده ازآغاز تولد خود تا كنون طى كرده است . این نوع تحقیق بر آن است تا معلوم كند كه , پدیده مورد نـظـر چـه مـسـیـرى را پـشـت سرگذاشته و چرا چنین مسیرى را طى كرده است.

بـرخـى دیـگر عقیده دارند كه همه مطالعات تحقیقى به صورت یكى از اشكال سه گانه تحقیق تاریخى , تحقیق توصیفى و تحقیق تجربى یا مجموعه اى از آن ها خـواهـد بـود. از ایـن دیـدگـاه , تحقیق تاریخى , آنچه را كه وجود داشته است تـوصـیـف مـى كند, به عبارت دیگر این نوع تحقیق شامل بررسى , ثبت , تجزیه و تـحـلیل و تفسیر رویدادهاى گذشته است تا به كمك آن , محقق ضمن شناخت گذشته , به شناخت وضع موجود و تا حدودى نیز به پیش بینى وضع آینده نایل شود.

تـحـقیق توصیفى نیز از این دیدگاه آنچه را كه هست توصیف مى كند. این نوع تحقیق نیز شامل توصیف , ثبت و تجزیه و تحلیل شرایط موجود است . در این نوع تحقیق سعى مى شود تا روابط میان عوامل (متغیرهاى) دست كارى نشده كشف شـود. درتـحـقیق تجربى نیز محقق در صدد مشخص كردن روابط موجود بین عوامل و متغیرهاى مختلف است , با این تفاوت كه درتحقیق تجربى امكان دست كـارى و كنترل عوامل و متغیرهاى دخیل در موضوع تحقیق یا پدیده مورد نظر وجود دارد.

دانـشـمـندان و صاحب نظران درس روش تحقیق , انواع زیادى از تحقیق را نام بـرده انـد كـه بررسى همه آن ها ممكن نیست , دریك جمع بندى مى توان به سه نـوع اصلى تحقیق اشاره كرد. به عبارت دیگر, تحقیق در علوم اجتماعى به طور عام و علوم سیاسى به طور خاص به یكى از اشكال زیر مى تواند وجود داشته باشد.

1) تحقیق اكتشافى

2) تحقیق توصیفى

3) تحقیق تبیینى

 تحقیق اكتشافى: هـدف اصـلـى در تـحـقـیـق اكـتـشافى , شناخت وضعیتى است كه درباره آن آگـاهـى هـاى لازم وجـود ندارد, به عبارت دیگر, در این نوع تحقیق , محقق به دنبال دستیابى به اطلاعاتى است كه با كمك آن ها مى تواند موضوع تحقیق را به خـوبـى بـشـنـاسـد. بنابر این , بااین تعریف هر تحقیقى نیازمند انجام یك سرى مـطـالـعـات اكـتـشـافـى اسـت یـعـنـى تحقیق اكتشافى زمینه اى است براى انجام تحقیقات مهم تر و گسترده تر.

بـرخـى از صاحب نظران , تحقیق اكتشافى را تحقیق برآوردى نیز نامیده اند, به نـظـر آن هـا در این نوع تحقیق , هیچ فرضیه اى پیشنهاد نمى شود و مورد آزمون قـرار نمى گیرد بلكه هدف آن تنها به دست دادن برآوردى از یك مساءله خاص است . تحقیق اكتشافى را نمى توان تحقیق به معناى حقیقى آن دانست , بلكه در عـوض نوعى مطالعه است كه باعث وسعت بخشیدن به دیدگاه ها و اندیشه هاى محقق مى شود. بـنـا بـراین , وظیفه تحقیق اكتشافى نه رسیدگى كردن به فرضیه هاى تحقیق است و نه جمع آورى اطلاعات در مورد مساءله تحقیق , بلكه ایجاد زمینه مناسب بـراى درك بـهـتـر پـدیـده هاى مختلف یا مساءله خاصى است كه محقق , فاقد اطـلاعـات كـافى درآن مورد است . تحقیق اكتشافى ممكن است به صورت هاى مـختلفى انجام شود مانند: خواندن متون و نوشته هاى مختلف ,مصاحبه با افراد, مشورت با اساتید و صاحب نظران و...

تحقیق توصیفى: تحقیق توصیفى شامل مجموعه روش هایى است كه هدف از آن ها توصیف كردن پـدیـده یـا پـدیـده هاى مورد بررسى است . دراین نوع تحقیق , توصیف و معرفى پـدیده مورد نظر از طریق بر شمردن ویژگى ها, ابعاد و حدود آن پدیده صورت مـى پـذیرد. دراین نوع از تحقیق , محقق ممكن است در صدد شناسایى عوامل و مـتغیرهاى دخیل در یك پدیده یا موضوع خاص برآید ولى به بررسى روابط بین ایـن عـوامـل و تشخیص نوع آن ها نمى پردازد. به عبارت دیگر, هدف در تحقیق تـوصیفى , شناسایى وضع موجود است , نه قضاوت درباره آن یا بررسى نوع رواب ط موجود بین عوامل و متغیرهاى مختلف .

بـنـابـراین ، در یك تحقیق توصیفى , محقق الزاما در پى كشف و توضیح روابط, همبستگى ها و نیز آزمودن فرضیه ها و پیش بینى حوادث و رویدادها نیست , بلكه توجه او بیشتر در جهت توصیف و گزارش نویسى از موقعیت ها و وقایع بر اساس اطـلاعاتى است كه بیشتر جنبه وصفى دارد, البته باید دانست كه صاحب نظران در مـورد مفهوم دقیق تحقیق توصیفى اتفاق نظر ندارند وگاهى به تعریف این نـوع از تـحـقـیـق تـا آن اندازه وسعت مى دهند كه شامل همه انواع تحقیق جز تحقیقات تاریخى و تجربى ,مى شود. در اینجا منظور از تحقیق توصیفى عـبـارت اسـت از: تـوصـیـف عـیـنـى , واقـعى و منظم خصوصیات یك پدیده , یك موقعیت و یا یك موضوع .

تحقیق تبیینى: ایـن نوع تحقیق كه به آن تحقیق علمى نیز گفته مى شود, در صدد پیدا كردن روابـط عـلـت و معلولى بین متغیرهاى مختلف است .البته ناگفته نماند كه در عـلوم سیاسى یا به طور كلى در علوم اجتماعى , بررسى روابط على به گونه اى قـطعى مطرح نیست ـ یعنى در علوم اجتماعى به طور مسامحه از روابط علت و مـعـلـولـى سـخـن بـه مـیـان مـى آیـد ـ زیـرا در مورد پدیده هاى اجتماعى و سـیـاسـى نـمـى تـوان بـه رابطه على دست یافت بلكه این نوع روابط همواره با درصـدى از احـتـمـال بیان مى شود. این امر از آنجا ناشى مى شودكه پدیده هاى سـیاسى و اجتماعى معمولا تحت تاءثیر عوامل و متغیرهاى زیادى قرار دارند كه شـنـاسـایـى همه آن ها از عهده یك محقق علوم اجتماعى خارج است ,به عبارت دیـگـر, گـفته مى شود كه (اصل چند متغیرى) بر پدیده هاى اجتماعى حاكم اسـت. تـعـریفى كه از تحقیق ارائه شد در واقع تنها برازنده تحقیق تبیینى است , زیرا تنها دراین نوع از تحقیق است كه مراحل كلى سه گانه سؤال , فرضیه و آزمون وجود دارد. بنابراین , هدف اصلى یك پژوهشگر علوم سیاسى باید كسب توانایى براى انجام یك تحقیق از نوع تبیینى آن باشد .

منبع: درآمدی بر روش تحقیق در علوم سیاسی، نوشته اسماعیل جهانبین

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: